Saturday 20 October 2018

KARANTA KAJI: MU KOYI RUBUTUN HAUSA DA KA'IDOJINSA DARASI NA BIYU

Tura Wannan Zuwa
Domin taimaka wa dalibai masu nazarin harshen hausa, da kuma masu so rubutunsu ya yi ma'ana da saukin karatu, ba tare da mai karatu ya canja wa rubutun nasu ma'ana ba.


DARASI NA BIYU.


Baƙin Alhamza (‘)

Na san wasu za su yi mamakin ganin na kira wannan alama da baƙi. To haka abin yake. Ana kiran sa da “Hamza” ko “Alhamza.”

Shi wannan baƙi ana rubuta shi ne yayin da ya zo a tsakiyar kalma. Ba a rubuta shi a farkon kalma, sai dai ana ƙaddara samuwarsa, don shi ne baƙi ga wasalin da a zahiri za a ga kalmar ta fara da shi, domin babu wata kalma da ke farawa da wasali a Hausa. Ba ya kuma zuwa a ƙarshen kalma.

Misali,

A farkon kalma:

‘amfani, ‘aure, ‘ido, ‘unguwa, ‘ofis, ds.
A tsakiyar kalma:7
Ma’auni, Sa’idu, shu’umi, nau’o’i, ds.
Baƙaƙen /w/ da /y/

Duk da kasancewar waɗannan sautuka biyu baƙaƙe ne, akan yi amfani da su a matsayin wasula don nuna faɗuwar wasali. Dalili ke nan akan kira kowannensu da “Ƙanen Wasali.”

Ba a yin ɗauri da su sai idan baƙin gaɓar da ke biye irinsu ne.

Misali:

taiki ba tayki ba

ƙauye ba ƙawye ba

amma:

bayyana ba baiyana ba

gayyata ba gaiyata ba

yawwa ba yauwa ba

tsawwala ba tsauwala ba

Sautin /ph/

Sautin /p/ dai na cikin sautukan Turanci da ba a amfani da su a Hausa, ballantana a sami goya masa wani sautin. Don haka amfani da irin wannan goyo wajen rubuta wasu sunaye kuskure ne. Misali:

Musɗafa ko Mustafa ba Mustapha ba

Halifa ba Halipha ba

Ɗaurin Baƙin /m/ da /n/

Wannan ƙa’ida ta shafi zaɓi ne tsakanin baƙin /m/ ko /n/ dangane da ɗauri yayin da suka zo a tsakiyar kalma.

Ana yin ɗauri da /m/ ba /n/ ba a tsakiyar kalma, idan baƙin da ke biye ya kasance ɗaya daga cikin wasu baƙaƙe huɗu da ake leɓantawa, wato ake danƙe baki yayin furta su ya biyo baya. Baƙaƙen su ne /b/, /ɓ/, /f/ da /m/.

Misali:

tambari ba tanbari ba

rumbu ba runbu ba

hamɓare ba hanɓare ba

tumɓuke ba tunɓuke ba

tumfafiya ba tunfafiya ba

shimfiɗa ba shinfiɗa ba

hammata ba hanmata ba

gammo ba ganmo ba

Idan kuma ɗaurin ya zo a ƙarshen kalma ne, to da /n/ za a yi, ba da /m/ ba, ko da kuwa baƙin farko na kalmar da ke biye ya kasance ɗayan /b/, /ɓ/, /f/ ko /m/ ne.

Misali:

ɗan birni ba ɗam birni ba

ɗakin baƙi ba ɗakim baƙi ba

yawan magana ba yawam magana ba

ramin ɓera ba ramim ɓera ba

‘yan fashi ba ‘yam fashi ba

Kalmomin amsa-kama masu ƙarewa da /m/, ba a sauya /m/ ɗin da /n/.

Misali:

jingim ba jingin ba

sukutum ba sukutun ba

tsundum ba tsundun ba

Haka ma:

kullum ba kullun ba

mutum ɗaya ba mutun ɗaya ba

Malam Ali ba Malan Ali ba.

Wannan wani sabon darasi ne da Waziri Aku tare da haɗin gwiwar Shafin Muryar Hausa24 su ka ɗauki nauyin kawowa 'yan uwa ɗalibai masu yin nazarin harshen Hausa da kuma masu son koyon ƙa'idojin rubutun harshen Hausa domin rubutunsu ya yi ma'ana da sauƙin karatu, ba tare da mai karatu ya canja wa rubutun nasu ma'ana ba.

A lura da haƙƙin mallaka wajen kwafin ɗin rubutu, darasin zai rika zuwa muku duk ranar Juma'a, daidai wannan lokaci, tare da taimakon Malam Nasir G. Ahmad.

KARANTA KAJI: MU KOYI RUBUTUN HAUSA DA KA'IDOJINSA KASHI NA FARKO

Za mu ci gaba  a sati mai zuwa Ranar Juma'a Insha Allah, Idan akwai mai tambaya a kan wannan darasi na yau sai a tura  tambaya zuwa muryarhausa24@gmail.com mungode .

Shafin komai da ruwanka, Muryarhausa24.com.ng munayin
aiki Tukuru don jin dadin ku

Isar da bayanai akan lokaci ba tareda son
zuciya ba shine muradin Mu

Burin shafin Muryarhausa24 shine ta fito
da kyawawan manufofi, tsari, Nagartar masu jin
yaren Hausa a dukkan fadin Nigeria da kasashen
da suke makwabtaka da ita kuma ta hada kan
masu jin yaren Hausa waje ɗaya a ko ina suke

Domin samun Labarai,Nishaɗi, Kalaman Soyayyar Hausawa,Bincike mai zurfi,,Tarihi,Fadakarawa,Kimiya da Fasaha,Hotuna,Hausa Comedy, Sharhi mai gamsarwa, tsage gaskiya dalla-dalla da dai sauran su Ku ci gaba da kasancewa da Mu a www.muryarhausa24.com.ng a duk inda Ku Kasance a fadin Duniya

Mun kudiri aniyar tsage gaskiya
na bada labarai da suka hada da
harkokin yau da kullum Da zummar
samar da zaman lafiya da kuma
daukaka kima da martabar
al’adun Hausa.

DOMIN SAMUN LABARAI, RAHOTANNI, LABARIN BOLLYWOOD, LABARIN FINA-FINAN HAUSA NA KANNYWOOD, LABARIN WASANNI, HAUSA NOVELS, SABABBIN WAKOKIN SIYASA, TSOFAFFIN WAKOKIN HAUSA, ZAFAFAN KALAMAN SOYAYYAR ZAMANI, TSOFAFFIN WAKOKIN SIYASA, SABABBIN WAKOKIN HAUSA, FADAKARWA ,NISHAƊANTARWA, LABARIN WASANNI, GARAƁASAR KIRA DA HAWA YANAR GIZO, ILIMANTARWA DA SAURAN SU AKAN LOKACI KU CI GABA DA KASANCEWA DA MU A www.muryarhausa24.com.ng

Zaku iya aiko mana da Labari ko shawarwari, Ra'ayoyin ku ko kuma nuna gamsuwar Ku akan yadda Mu ke tafiyar da wannan Shafi mai ALBARKA aika saƙon ka/ki akan addreshin Mu Na yanar gizo muryarhausa24@gmail.com  Za muyi farin ciki da samun saƙon ka/ki

Mungode

Source: www.MuryarHausa24.com.ng


TURA WANNAN ZUWA

Mawallafi: verified_user